Müslümanın bir süper kahramanı olur mu?

(Bu yazı 10 Şubat 2014 tarihinde www.dunyabizim.com sitesinde yayınlanmıştır.)

Qahera; bir Arap, bir kadın ve bir süper kahraman. Mısır’da Haziran ayında başlayan darbe karşıtı gösteriler izlemek için Tahrir Meydanı’nda bulunan Hollandalı kadın gazetecinin bir grup tarafından bıçakla tehdit edilerek kaçırılması ve tecavüze uğramasından sonra ortaya çıkmış. Ortaya çıkmış dediysek uçarak alana inip kadın gazeteciye bunu yapanları cezalandırmış anlamında değil maalesef. Onun uçarak gelip konduğu yer Deena Mohamed'in bilgisayarında açık duran beyaz çalışma sayfası. Qahera bir çizgiroman kahramanı. Mohammed onu bu saldırılara bir tepki olarak çizmeye başlamış ve çizimlerini ilk olarak internette yayımlamış. Qahera'yı tanıyacağız evet ama önce çizerini tanıyalım ne de olsa Qahera'nın konuşma baloncuklarını dolduran o.

Daha bir yaşını bile doldurmamış bu genç çizgi roman kahramanının çizeri Mısırlı Müslüman genç bir kız. Deena Mohamed isimli çizer, 19 yaşında ve hala üniversitede Grafik Tasarım bölümüne devam ediyor. Kendisi hakkında başka bir biyografik bilgiye sahip değilim. Sahip olmak için girişimlerde bulunmadım mı? Bulundum. İki defa mail attım mesela ancak ufaklık(azıcık kızmış olabilirim) mailime cevap vermedi. Elimizde bir tek 2013 Aralık ayında BBC'ye verdiği röportaj var. O röportajda Qahera’nın ortaya çıkış öyküsünü anlatırken bunun arkadaşları ile kadınlara yönelik şiddeti konuşurken süper güçleri olsaydı bunu bitirebileceğini belirttiği bir şaka ile başladığını ifade etmiş. Bu bilgi küçük hanımın(evet evet kızgınım) toplumsal sorunlara duyarlı bir sosyal çevre içerisinde yer aldığına dair kanıt oluşturdu.  Röportajda çizere ait hiç fotoğraf yok. Yalnızca yine çizerin çalışması olan aşağıdaki görsele yer verilmiş.

İlk dikkati çeken nokta çizerin başörtü örtmemiş olması. Daha çok spor giyimli batılı bir genç görünümünde. Odası da Avrupalı bir öğrenci odası gibi. Tabii "Mısırlı bir öğrencinin odası nasıl olur ki? diye bir soru sorabilirsiniz. Doğru dürüst bir cevap veremem, eveler gevelerim kanımca. 

Tekrar Qahera'ya dönelim... Yakınlarda bir araştırma yapıldı. Thomson Reuters Vakfı’nın "Birleşmiş Milletler Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Yok Edilmesi Sözleşmesi'nin temel kriterleri" ölçüt kabul ederek yaptığı bu araştırmaya göre Mısırlı kadınların yüzde 99,3'ü cinsel taciz ve şiddete maruz kalıyor. Mısır'daki sosyopolitik ortam da malumunuz, işte bu Qahera’nın ortaya çıkması için bir zemin  oluşturmuş. Nitekim Qahera’nın çizeri Deena da karakteri ortaya çıkarmasını bu ortama bağlamış. Ve ifadelerinde, bu çizgi romanın, saldırılara karşı kadınların sessiz olması gerekliliğine bir meydan okuma eğilimi olduğunu belirtmiş.

Aslında Qahera'ya dair İletişim Fakültesindeki bir ders için göstergebilimsel analizler yapmıştım ancak burada onları vermesem daha iyi olacak. Jung’un "arketipleri" ve Lacan'ın "ayna benliği" şu kenarda dursun, biz Qahera nelere tepki göstermiş ona bakalım. Kendisinin fiziksel, sözel, cinsel, duygusal başka her ne türü varsa tüm o şiddet türlerinin faillerine karşı mücadele ettiğini söyleyebiliriz. Tabii bir de Müslüman Arap kadınları kendilerinin korunmasına ve savunmasına muhtaç gören oryantalist Batılı kadınlara, bu grubu temsilen de FEMEN'e. Bunu en iyi anlatacak olan hikayeleridir. 

 Şimdi "Müslümanın süper kahramanı olmaz!" diyeceksiniz. Haklısınız ben de Qahera'ya ilk rastladığımda aynı şeyi düşündüm ancak Qahera'nın ortaya çıkış yeri ve zamanını(özellikle darbeden sonraki haftalar) göz önünde bulundurunca bir çizgi roman kahramanı olarak bu rolle ortaya çıkması konusunda biraz daha yumuşadığımı belirtmem gerekir.  Mısır’daki siyasi ve sosyal karışıklıklar onun aynı problemi çözmeyi amaçlayan bir polis, asker ya da aktivist olarak ortaya çıkmasını engellemiş. Çünkü bu ortamda askerler de suç işlemekte, polisler adalet tesis etmekte yetersiz kalmakta ve aktivistlerin seslerini duyurma çabası karşılık bulamamakta hatta bu aktivistler cezalandırılmaktaydılar. İşte bu koşullar içinde Qahera’nın bir süper kahraman olmaktan başka şansı kalmamışır. Ve zaten Deena Mohamed'in de gönlü bu süper kahramanlık işine tam razı gelmiş diyemeyiz. Temkinli davrandığını da bir hikayesinde, Qahera'yı süper kahramanlık üzerine düşündürmesinden anlıyoruz. Aşağıdaki hikâyede Qahera öldürülme ya da tutuklanma tehlikesine rağmen Mısır’daki darbeye karşı protestolarına devam eden Arap kadınlarına dair söylediklerine bir bakın: